بررسی تغییرات کمی و کیفی ترکیبات شیمیایی اسانس برگ گیاه دارویی مورخوش (Zhumeria majdae Rech. f. & Wendelbo) در مراحل مختلف رشد

مقدمه: گونه ایرانی Zhumeria majdaeکه با نام محلی ُمورخوش شناخته می‌شود، اخیراً به عنوان یک گونه متعلق به یک جنس جدید به نام زومریا از تیره نعناع معرفی شده است. این گیاه از نظر پراکنش محدود به جنوب ایران و استان هرمزگان است. برگ‌های گیاه ُمورخوش سالیان متمادی است که به عنوان یک داروی شفابخش برای درد معده و یک ضدعفونی‌کننده قوی استفاده می‌شود. هدف: با عنایت به خواص درمانی و کاربردهای این گیاه در طب سنتی، شناسایی ترکیبات شیمیایی اسانس برگ گیاه مورخوش در مراحل مختلف رشد و بررسی تغییرات کمی وکیفی از اهداف این تحقیق بودند. روش بررسی: در این پژوهش نوع و مقدار ترکیبات شیمیایی موجود در اسانس برگ گیاه مورخوش در مراحل رویشی و زایشی که از کوه گنو واقع در 35 کیلومتری شمال غربی بندرعباس جمع‌آوری شده بود، با استفاده از تکنیک‌های GC و GC/MS بررسی شد. اسانس‌گیری به روش تقطیر با آب و با استفاده از دستگاه کلونجر2 صورت گرفت. نتایج: بازده اسانس برگ در مراحل رویشی و زایشی به ترتیب 5/7 و 3/9 درصد بود. در اسانس برگ گیاه مورخوش در مرحله رویشی، 22 ترکیب شناسایی شد. لینالول با 6/35 درصد و کامفور با 1/42 درصد و جمعاً 7/77 درصد بیشترین حجم ترکیبات اسانس را تشکیل می‌دهند. در مرحله زایشی در اسانس برگ مورخوش تعداد 16 ترکیب شیمیایی شناسایی شد که لینالول با 43/39 درصد و کامفور با 83/39 درصد و جمعاً 26/79 درصد بیشترین حجم ترکیبات اسانس را به خود اختصاص می‌دهند. دو ترکیب لینالول و کامفور جزو گروه ترکیبات اصلی تشکیل‌دهنده اسانس‌ها هستند و حدود 79 درصد از حجم اسانس‌ها را به خود اختصاص می‌دهند. نتیجه‌گیری: بازده تولید اسانس برگ گیاه مورخوش در مراحل رویشی مختلف، متفاوت می‌باشد. هم‌چنین مقدار و نوع ترکیبات اسانس برگ نیز متغیر است.